49-68

Οι πλατείες της Ρώμης

• Haskell, John Christopher

Ό δημόσιος χώρος, είτε πρόκειται για τήν 'Ιταλική Piazza, τήν Ελληνική πλατεία, τήν 'Ισπανική plaza ή τήν αγορά ή τό forum τής άρχαιότητας, άντιπροσωπεύει μία άπό τις χαρακτηριστικότερες όψεις τής Εύρωπαϊκής πολεοδομίας.’Αλλά, σάν τό λεπτά λουλούδι, χρειάζεται τις σωστές συνθήκες γιά νά εύδοκιμήσει καί νά άναπτυχθεΐ. Άπό κλιματολογική άποψη πρέπει νά άποφεύγει τήν ύπερβολική ζέστη και τά ψύχος· οί συχνές βροχές, ό άέ- ρας ή τό χιόνι δέν συμβάλλουν στήν έπιτυχία του. Άπό κοινωνική άποψη, βασίζεται σέ άνθρώπους έξωστρεφεϊς πού άρέσκονται νά διαθέτουν άφθονο χρόνο στήν κοινωνική συναναστροφή· καί άπό πολιτιστική άποψη, βασίζεται σέ μία παράδοση πού άποδέχεται καί ύποστηρίζει τόν άστικό δημόσιο χώρο ώς ούσιαστικό στοιχείο κάθε ζωντανής κοινότητας.Επίσημοι άστικοί δημόσιοι χώροι ύπάρχουν παντού στον κόσμο, ώς έμβλήματα τού Κράτους, συμπληρώματα σέ προγράμματα άναμόρφωσης, ή ώς καλλιτεχνικές συνθέσεις· άλλά χωρίς τή δέουσα προσοχή ατούς κλι- ματολογικούς, κοινωνικούς καί πολιτιστικούς παράγοντες πού καθορίζουν τήν πραγματική πλατεία, είναι καταδικασμένοι σέ άποτυχία.Ό δημόσιος άστικός χώρος φαίνεται πώς δημιουργείται σχεδόν αύ- θόρμητα, καί άναπτύσσεται μέ περισσότερο σφρίγος στις Εύρωπαϊκές έκεΐνες χώρες πού βρέχονται άπό τή Μεσόγειο, Ισπανία, Νότια Γαλλία, Γιουγκοσλαβία, ’Ελλάδα καί, πάνω άπ’ άλες 'Ιταλία. Καμιά ’Ιταλική κοινότητα δέν είναι πλήρης χωρίς τήν πλατεία της (piazza), πού συνήθως δέν είναι μία άλλά περισσότερες, καί κυμαίνονται άπό σπουδαία δείγματα, άπως ή Πλατεία τού Άγιου Μάρκου στή Βενετία, μέχρι τά άπλά κέντρα ορεινών κωμοπόλεων καί επαρχιακών χωριών. Ή Ρώμη, ή παλιά κοσμοκρά- τειρα (caput mundi), πόλη τών Παπών καί πρωτεύουσα τής νεότερης 'Ιταλίας, διαθέτει μερικές άπό τις πιό όξιόλογες πλατείες σέ ολόκληρη τήν 'Ιταλία.Μολονότι συνήθως μεσαιωνικής ή άρχαίας καταγωγής, οί περισσότερες άπό τις πλατείες (piazze) τής Ρώμης άπέκτησαν τήν τελική μορφή τους κατά τήν περίοδο τού Μπαρόκ, και πράγματι ή μεγάλη άναδιάρθρωση τοϋ δικτύου τών δρόμων τής Ρώμης πραγματοποιήθηκε έπί τής θητείας στον παπικό θρόνο τοϋ Σίξτου Ε’ (1585-90), έγκαθιδρύοντας ένα δίκτυο νέων καί ύφισταμένων δρόμων, για τή σύνδεση τών κυρίων τόπων προσκυνήματος, μέ οβελίσκους πού άνεγέρθησαν στούς κόμβους.Οί δημόσιες πλατείες έξαρτώνται άπό τή δυνατότητα πρόσβασης σ’ αύ- τές καί διακρίνονται βασικά σέ τρεις τύπους: σ' αύτές πού βρίσκονται στή διασταύρωση δρόμων, καί σέ έκεΐνες πού άποτελοϋν τήν άπόληξη ένός δρόμου.Στή Ρώμη, ό δρόμος άποτελεΐ συνήθως τή γενεσιουργό βάση για τό σχέδιο, άπό τήν τριμερή διαίρεση τών οδών στήν Piazza del Popolo ώς τή διασταύρωση δύο οδών στήν Piazza S. Maria della Pace καί τήν Piazza di Spagna■ άπό τόν τερματικό χώρο στήν Πλατεία τοϋ Καπιτωλίου (Piazza del Campidoglio) ώς τή νέα, πνευματική έρμηνεία τοϋ «δρόμου» άπό τόν Μπερνίνι, πού έγκαθιδρύει έναν κόσμο στις καμπύλες στοές τής Πλατείας τοϋ Άγιου Πέτρου (Piazza di S. Pietro), μέσα στό χάος τής έξωτερικής περιμέτρου της.Ένα πρόσθετο διακριτικό χαρακτηριστικό τής Ρωμαϊκής πλατείας είναι ή έπινοητικότητα πού έφαρμόστηκε γιά τήν έπίτευξη μιας ισόρροπης, συμμετρικής διάταξης μέ τή χρήση σκηνογραφικών «έφφέ» (Piazza del Campidoglio, Piazza del Popolo, Piazza S. Maria della Pace καί Piazza di S. Pietro). Υπάρχει έπίσης ή διάθεση διατήρησης τοϋ «σήματος» (il segno) τοϋ παλιού καί ή συνέχισή του στό νέο- ή Piazza Navona διατηρεί τό σχήμα τοϋ Σταδίου τοϋ Δομιτιανοϋ (80 μ.Χ. περίπου), τό σχέδιο τής Piazza del Popolo ένσωματώνει τις προϋπάρχουσες Ρωμαϊκές οδούς, τό τείχος τοϋ Αύρηλίου, καί τή μεσαιωνική έκκλησία· καί ή Piazza del Campidoglio συνδυάζει τό νέο μέ τό παλιό.Οί πλατείες (piazze) τής Ρώμης, πού στον καλλωπισμό καί τήν προβολή τους συνέβαλαν συχνά καλλιτέχνες τοϋ διαμετρήματος καί τής με- γαλοφυΐας τοϋ Μπερνίνι, τοϋ Μιχαήλ ’Αγγέλου καί τοϋ ντά Κορτόνα, συγκαταλέγονται άνάμεσα στά ώραιότερα έπιτεύγματα τοϋ Εύρωπαϊκοϋ πολεοδομικοϋ σχεδιασμοϋ, καί άποτελοϋν άκόμη πλούσια πηγή καθοδήγησης καί έμπνευσης γιά τούς σημερινούς πολεοδόμους.

• Arts

• Architecture

πολεοδομία

Περιέχει εικόνες με σχέδια