Die Stellung des Margites in der Entwicklung der Komödie
Part of : Ελληνικά : φιλολογικό, ιστορικό και λαογραφικό περιοδικό σύγγραμμα ; Vol.43, No.2, 1993, pages 275-279
Issue:
Pages:
275-279
Parallel Title:
Η θέση του «Μαργίτη» στην εξέλιξη της κωμωδίας
Author:
Abstract:
Αφετηρία του παρόντος άρθρου αποτέλεσε το σημαντικό μελέτημα του Malcolm Heath «Aristotelian Comedy», CQ 39 (1989) 344-354. Αν κατά τον Αριστοτέλη καθόλου σημαίνει τη συγκρότηση μιας ενιαίας και συνεκτικής πλοκής με αιτιολογημένη αλληλουχία των παριστανόμενων γεγονότων σύμφωνα με τους κανόνες της πιθανότητας ή της αναγκαιότητας, τότε η έννοια του καθ' ϊκαστον ή της «ιαμβικής ιδέας» συνίσταται στην «επεισοδιώδη» και παρατακτική πλοκή, που μοναδικό της κριτήριο είναι η κατά χρονολογική τάξη απαρίθμηση των ποικιλόμορφων γεγονότων που ενδέχεται να συμβούν σ' ένα άτομο, και όχι η αιτιολογημένη συμπλοκή τους σύμφωνα με τους κανόνες της πιθανότητας ή της αναγκαιότητας. Προτείνεται η υπόθεση ότι, αφού ποιητής του Μαργίτη, κατά τον Αριστοτέλη, είναι ο Όμηρος, το ποίημα αυτό πρέπει επίσης να διακρίνεται για την «καθολική» πλοκή του, όπως η Ιλιάδα και η Οδύσσεια που επανειλημμένως επαινούνται από τον Σταγιρίτη για τις αξιοθαύμαστες συνθετικές αρετές τους. Αν η υπόθεση αυτή ευσταθεί, τότε ο Μαργίτης δικαιολογημένα θεωρείται πρόγονος της κωμωδίας: Δεν είναι μόνον ο δραματικός χαρακτήρας και τα κωμικά θέματα που συνδέουν «γενεαλογικά» αυτό το ομηρικό ποίημα μαζί της, αλλά και η «καθολική» πλοκή του, στοιχείο που προλαβαίνει την καινοτομία του κωμικού Κράτητα και έτσι καθιστά τον Όμηρο γενάρχη όχι μόνο της τραγωδίας, όπως τον ήθελε ο Πλάτων, αλλά και της κωμωδίας. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργούνται δύο απολύτως παράλληλα εξελικτικά σχήματα: Οι ψόγοι διακλαδίζονται στους ιάμβους και στον Μαργίτη, και από εκεί κατάγονται, αντιστοίχως, η «ιαμβικού» και η «καθολικού» τύπου κωμωδία. Στην περιοχή της σοβαρής ποίησης τα εγκώμια και οι ύμνοι διακλαδίζονται στα κύκλια έπη και στο ομηρικό ηρωικό έπος, και από εκεί κατάγονται, αντιστοίχως, η τραγωδία «τύπου Αγάθωνα» και η «καθολικού» τύπου τραγωδία. Η ερμηνεία που προτείνεται εδώ παρουσιάζει δύο πλεονεκτήματα σε σχέση με την τρέχουσα άποψη: α) Συντελεί στην αποφυγή της ενδεχόμενης παρεξήγησης ότι η κωμωδία είναι αποκλειστικά «ιαμβικού» τύπου, παρεξήγησης που μπορεί να προκληθεί από τη γενικόλογη διατύπωση του χωρίου 1449a 4-5: οί μεν αντί των ιάμβων κωμφδοποιοί έγένοντο, οί δε αντί των επών τραγωδοδιδά- σκάλοι, β) Απαντά στην απορία του R. Pfeiffer για τη θέση του Μαργίτη στην περί ποιήσεως θεωρία του Αριστοτέλη, και ειδικότερα στο ερώτημα ποια κριτήρια άραγε να ώθησαν τον φιλόσοφο να τοποθετήσει αυτό το κωμικό ποίημα δίπλα στα δύο μεγάλα δημιουργήματα του Ομήρου, την Ιλιάδα και την Οδύσσεια.
Subject:
Subject (LC):
