361-390

My First Fieldwork Experience

• Χρυσού-Καρατζά, Κυριακή

Την πρώτη εντεταλμένη λαογραφική αποστολή από την Ακαδημία Αθηνών την πραγματοποίησα στη Χίο. Αμέσως μετά την ανάθεση, η πρώτη μου ενέργεια ήταν να ενημερωθώ για τις αποστολές των προηγούμενων ερευνητών, που είχαν επισκεφτεί το νησί για τον ίδιο λόγο. Αφού κατέληξα στο ότι οι πληροφορίες που αναζητούσα έπρεπε να σχετίζονται με την κοινωνικο-οικονομική σύνθεση του νησιού, επέλεξα τις περιοχές εκείνες, που έπαιξαν ή παίζουν σημαντικό ρόλο στην οικονομία της περιοχής, τόσο στον αγροτικό, όσο και στον αστικό χώρο, αφού το συγκεκριμένο νησί χαρακτηρίζεται από έντονη αστική ανάπτυξη. Επιπλέον η Χίος είναι ένα από τα νησιά, που δέχτηκαν ένα πολύ μεγάλο αριθμό προσφύγων από τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922, γεγονός το οποίο ήθελα να δω πώς αποτυπώνεται στην καθημερινότητα των κατοίκων. Στις ημέρες μας, η διάκριση πρόσφυγα και ντόπιου δεν έχει την αρνητική φόρτιση, που είχε για αρκετές δεκαετίες μετά την καταστροφή. Αντίθετα, πολλά από τα χαρακτηριστικά, που είχαν οι πρόσφυγες, σήμερα έχουν πολιτογραφηθεί ως στοιχεία του νησιού. Κατά την παραμονή μου στο νησί συνέλεξα ένα πλούσιο εθνογραφικό υλικό, το οποίο είναι κατατεθειμένο στο Κέντρο Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών1.

• Arts

• Λαογραφία

Χίος, αποκριές, μαστίχα, θυμιανούσικη πέτρα, οικονομία, βιοτεχνία

1. Argenti Philip P. (1935), The occupation of Chios by the Venetians (1694): described in contempopary diplomatic reports and official dispatches, John Lane the Bodley Head, Οξφόρδη.Argenti Philip P. (1941), Chins vine ta or the occupation of Chios by the Turks (1566) & their administration of the island (1566-1912): described in contemporary diplomatic reports and official dispatches / edited with an introduction, John Lane the Bodley Head, Οξφόρδη.Argenti Philip P. (1958), The occupation of Chios by the Genoese and their administration of the island 1346 -1566: described in contemporary documenets and official dispatches, At University Press, Cambridge.Auge M. (2008), Για μια ανθρωπολογία των σύγχρονων κόσμων, Αλεξάνδρεια, Αθήνα.Barley Nigel (2005), Ο ανυποψίαστος ανθρωπολόγος, Αιώρα, Αθήνα.Burgess R. (1991), «Sponsors, Gatekeepers, Members and Friends: Access in Educational Settings», στο Experiencing Fieldwork. An inside view of Qualitative Research, (επιμ.) W. B. Shaffir και R. A. Stebbins, Sage Publications, ΗΠΑ.Cohen A. P. (1982), «Belonging the experience of culture» στο Belonging: Identity and Society Organization in British Rural Cultures, Manchester University Press, Manchester, σ. 1-17.Cohen A. P. (1984), «Informans» Στο Ethnographic Research: A Guide to General Conduct )Roy Ellen, Νέα Υόρκη, Τόκιο: Academy Press, σ. 223-229.Cohen A. P. (1994), SelfConsciounsness, Routledge, Λονδίνο.Cupta Α. και Ferguson J.( 1997°), «Culture, Power, Place: Ethnography at the End of the Era», στο A. Cupta και J. Ferguson (επιμ.), Culture, Power, Place. Explorations in Critical Anthropology, Duke University Press, Λονδίνο, σ. 1-29.Denzin Ν. Κ (1989), The Research Act. A Theoretical to Sociological Methods, Prentice Hall, ΗΠΑ.Dumont L. (1996), Εισαγωγή σε Δύο Θεωρίες της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Καστανιώτης, Αθήνα.Eriksen Thomas Hylland (2007), Μικροί τόποι, μεγάλα ζητήματα. Μια εισαγωγή στην κοινωνική και πολιτισμική ανθρωπολογία, Κριτική, Αθήνα.Galani-Moutafi Vasiliki (2004), «A Regionally Distinctive Product and the Construction of Place Identity: The Case of Chios Mastiha». Anatolia: An International journal of Tourism and Hospitality Research 18(1), σ. 19-38.Galani-Moutafi Vasiliki (2007), «The processing and consumption of a natural monopoly resource: Cultural dimensions of the commodification of Chios' mastiha». EUI Working Papers, RSCAS 2007/34. Robert Schuman Centre for Advanced Studies, European University Institute, σ. 1-20.Goffman Erving (1990), The Presentation of Self in Everyday Life : Random house, United States.Goffman Erving (1996), Συναντήσεις. Δύο μελέτες στην κοινωνιολογία της αλληλεπίδρασης, Αλεξάνδρεια, Αθήνα.Hall Tim (2005), Αστική Γεωγραφία, Κριτική, Αθήνα.Herzfeld Μ. (1998), Η Ανθρωπολογία μέσα από τον καθρέφτη, Αλεξάνδρεια, Αθήνα.Hirschon Renée (1993), «Μνήμη και ταυτότητα. Οι Μικρασιάτες πρόσφυγες της Κοκκινιάς» στο Ανθρωπολογία και παρελθόν, Αλεξάνδρεια, Αθήνα, σ. 327-356.Hirschon Renée (2004), Κληρονόμοι της Μικρασιατικής Καταστροφής, η κοινωνική ζωή των Μικρασιατών προσφύγων στον Πειραιά, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, ΑθήναHussel Ε.( 2002), Καρτεσιανοί στοχασμοί, Ροές, Αθήνα.Loizos Ρ. (1998), «Εθνογραφία φιλική προς τους χρήστες; Προβλήματα μεθόδου και γραφής στην ανθρωπολογία» από το Ταυτότητες και φύλο στη σύγχρονη Ελλάδα, (επιμ.) Ευθύμιος Παπαταξιάρχης, Θεόδωρος Παραδέλλης, Αλεξάνδρεια, Αθήνα, σ. 373-403.Oberg Κ. (1960), «Culture Shock: Adjustment to New Cultural Environments», Practical Anthropology 7 (4), σ. 177-182.Rappaport R. ( 1999), Ritual and Religion in the Making of Humanity, University Press, CambridgeRubin H.J.Kai Rubin LS. (1995), Qualitative Interviewing. The art of Heering Data, Sage Publications, ΗΠΑ.Silverman D. (1993), Qualitative Data. Methods for Analysing Talk, Text and Interaction, Sage Publications, Λονδίνο.Spradley J. P. (1979), The Ethnographic interview, Holt, Rinehart and Winston, ΗΠΑ.Tambiah S. J. (1985), Culture, Thought and Social Action. An Anthropological Perspective, University Press, Harvard.Yatromanolakis D. και Roilos P. (2004), «Provisionally Structured Ideas on a Heuristically Defined Concept Toward a Ritual Poetics», στο Greek Ritual Poetics, Harvard University Press, London, σ. 3-34.Αναιρούση Φανή, Μυλωνάδης Λεωνίδας (1995), Ο κάμπος της Χίου: κατοικία και περιβάλλον τον καιρό της ακμής, Ακρίτας, Αθήνα.Αργέντης Φίλιππος Π. και Κυριακίδης Στίλπων (1946), Η Χίος παρά τοις γεωγράφοις και περιηγηταίς: από του ογδόου μέχρι του εικοστού αιώνος, εν Αθήναις.Βολάκης Νικόλαος Μιχ. (1982), Οι Ολύμποι Χίου: ιστορία, λαογραφία, γλώσσα, Περιηγητική Χίου, Χίος.Γκέφου-Μαδιανού Δήμητρα (1999), «Εθνογραφία και πολιτισμική γνώση», στο Πολιτισμός και Εθνογραφία. Από τον εθνογραφικό ρεαλισμό στην πολιτισμική κριτική, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, σ. 215-243.Ζώρας Γεώργιος Θ. (1973), Η εν έχει 1822 καταστροφή της Χίου κατά άγνωστον περιγραφή του Ολλανδού προξένου : μία ενδιαφέρουσα εξιστόρησις των τραγικών γεγονότων, Κείμενα και Μελέται Νεοελληνικής Φιλολογίας αρ. 89, Αθήναι.Ήμελλος Στέφ. Δ. - Πολυμέρου Καμηλάκη Αικ. (1983), Παραδοσιακός υλικός βίος του Ελληνικού λαού (ερωτηματολόγιο), Ακαδημία Αθηνών, Δημοσιεύματα του Κέντρου Ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας, αριθ. 17, Αθήνα.Κακάμπουρα Ρέα (2008), Αφηγήσεις Ζωής, Ατραπός, Αθήνα.Κορρέ Κατερίνα -Ολυμπίτου Ευδοκία (2003), Άνθρωποι και παραδοσιακά επαγγέλματα στο Αιγαίο, Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, Αθήνα.Κυριακίδης Στίλπων Π. (1921), «Παρατηρήσεις εις τας Χιακάς παραδόσεις Στ. Βίου», Λαογραφία, τ. Η, (Ανάτυπο), Εν Αθήναις, σ. 447-487.Λυδάκη Άννα (2001), Ποιοτικές μέθοδοι της κοινωνικής έρευνας, Καστανιώτης, Αθήνα.Μέγας Γ.Α(1975), «Ζητήματα Ελληνικής Λαογραφίας», ΕΛΑ. τ. Α ' (1939), σ. 99-154, ΕΛΑ. τ. β'(1940), σ. 118-205, Ε Λ Α. τ. Γ'-Α' (1941-1942), σ.77-195, Ε Λ Α. τ. Ε'-ΣΤ (1943- 1944), σ. 86-144, ΕΛΑ. τ. £'(1945-1949), σ. 3-100, Ανατύπωσις Αθήνα.Μερακλής Μιχαήλ Γ. (1972), «Τι είναι ο Folkorismus» Λαογραφία 28, σ. 27-38.Μερακλής Μ. (1993), «Αυτοβιογραφίες Ηπειρωτών χωρικών» στο Έντεχνος Λαϊκός Λόγος, Καρδαμίτσα, Αθήνα, σ. 247-255.Μονιούδη - Γαβαλά Δώρα (χ.χ), Η πόλη της Χίου: κοινωνία, πολεοδομία, αρχιτεκτονική, Χορηγοί: Νομαρχία Χίου, Δήμος Χίου, Αθήνα.Μπελλές Χρίστος (2006), Το νησί μαστίχα, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα.Μπενβενίστε Ρίκα (1999), «Μνήμη και ιστοριογραφία» στο Διαδρομές και τόποι της μνήμης, (επιμ.) Ρ. Μπενβενίστε και Θ. Παραδέλλης, Αλεξάνδρεια, Αθήνα, σ. 11 -26.Μπούρας Χαράλαμπος Θ. (1974), Χίος, Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, Αθήναι.Μπουρντιέ Π.(1994), «Μερικές ιδιότητες πεδίων», στο Π. Μπουρντιέ: Κείμενα Κοινωνιολογίας, Στάχυ, Αθήνα, σ. 63-70.Νιτσιάκος Β. (1995), «Τόπος, τοπικότητα και εθνική ταυτότητα. Η περίπτωση της ελληνικής μειονότητας της Αλβανίας», Εθνολογία 4, σ. 93-106.Παπαταξιάρχης Ε. (1996), «Περί της πολιτισμικής κατασκευής της ταυτότητας» στο Περί κατασκευής, τοπικά β', (επιμ.) Παναγιώτης Πούλος, Νήσος, Αθήνα, σ. 197-216.Παραδέλλης Θόδωρος (1999), «Ανθρωπολογία της μνήμης» στο Διαδρομές και τόποι της μνήμης, (επιμ.) Ρ. Μπενβενίστε και Θ. Παραδέλλης, Αλεξάνδρεια, Αθήνα σ. 27-58.Πηγιάκη Πόπη (2004), Εθνογραφία. Η μελέτη της ανθρώπινης διάστασης στην Κοινωνική και Παιδαγωγική έρευνα, Γρηγόρης, Αθήνα.Πικραμένου - Βάρφη Δήμητρα (1991), Ο Σπυρίδων Παυλίδης και το «γλυκισματοποιείον» του. Τα πρώτα χρόνια της πρώτης ελληνικής βιομηχανίας, Εταιρεία Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου, Αθήνα.Πούχνερ Β. (1996) «Θεωρητικές διαστάσεις στην ερμηνεία της έννοιας του δρώμενου και του λαϊκού θεάτρου», Λαϊκά Δρώμενα. Παλιές μορφές και σύγχρονες εκφράσεις, Πρακτικά Α' Συνεδρίου, (Κομοτηνή 25-27 Νοεμβρίου 1994), (επιμ.) Α. Ροβάτσου, Υπουργείο Πολιτισμού - Δήμος Κομοτηνής, Αθήνα, σ. 17-21.Πρωάκης Κυριάκος (1985), Λαογραφικοί θησαυροί Θυμιανών, Χίος. Σγουρός Κωνσταντίνος Α. (1937), Ιστορία της νήσου Χίου: από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι του 1700 μ.Χ., Τύποις Πυρσού, Αθήνησιν.Σερεμετάκη Νάντια (1997Α Παλιννόστηση των αισθήσεων, Νέα Σύνορα, Αθήνα.Σκουτέρη-Διδασκάλου Ε. (1995), «Όρια και αντιστάσεις της λαϊκής μνήμης» Πολίτης, μέρος Α' τ. 12,σ. 26-30, μέρος Β' τ. 13 σ. 30-35.Σπυριδάκης Γεωργ. Κ. (1962), Οδηγίαι προς συλλογήν λαογραφικής ύλης, Ακαδημία Αθηνών, Αθήναι.Σταυρίδης Σταύρος (1990), Η συμβολική σχέση με τον χώρο, Κάλβος, Αθήνα.Σταυρίδης Σταύρος (2006), «Η σχέση χώρου και χρόνου στη συλλογική μνήμη», Μνήμη και Εμπειρία του χώρου, (επιμ.) Σταύρος Σταυρίδης, Αλεξάνδρεια, Αθήνα, σ. 13-41.Ταίηλορ Τ. ( 1999), Πολυπολιτισμικότητα. Εξετάζοντας την πολιτική της αναγνώρισης, Πόλις, Αθήνα.Τουντασάκη Ε. (1998), «Οι γραπτές ιστορικές πηγές και η σημασία τους για την ανθρωπολογική προσέγγιση των σύνθετων κοινωνιών», στο Μέθοδοι στην Κοινωνιολογική Έρευνα (επιμ.) Γ. Παπαγεωργίου, Τυπωθήτω, Αθήνα, σ. 223-253.Χανιώτης Ιωάννης Δ. (1972-1973), Η Χίος του 1822: η συμβολή της εις την αναγέννησιν της Ελλάδος προ και κατά την επανάστασιν του 1821: προσφορά εις πνεύμα - χρήμα - αίμα, Αθήναι.Χίος Στυλιανός (1997), Χιακή λαογραφία, Φιλοτεχνικός Όμιλος Χίου Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο Δήμου Χίου, Χίος.ΧειρόγραφαΚ.Λ., χφο 1122/1937 (Χίος, Κύπρο και τους Πόντιους του Πειραιά, συλλ. Βίτας Ξανθάκη).Κ.Λ., χφο 2452/ 1962 (Μεστά, Πυργί, Αρμόλια, Καλαμωτή, Νένητα, Βολισσός, Χίος, Καλιμασιά, Βροντάδος συλλ. Σταύρου Καρακάση).Κ.Λ., χφο 2456/ 1962 (Νένητα, Μεστά, Πυργί, Αρμόλια, Βολισσός, Άγιος Γάλας, συλλ. Άννας Παπαμιχαήλ).Κ.Α., χφο 2457/1962 (Καλαμωτή, Πυργί, Μεστά, Αιθί, συλλ. Άννας Παπαμιχαήλ).Κ.Α., χφο 4547/1997 (Θυμιανά, Καλλιμασιά, Πιτυός, Καρδάμυλα, Βολισσός, Αρμόλια, Ομηρούπολη, Χώρα Χίου, συλλ. Κυριακή Χρυσού-Καρατζά), σχ.8° , αλλά και σε ψηφιακή μορφή, σ. 333.