417-498

The field work as a trip through space, time and speech : The case of a contemporary feast that took place on llfirst of May, 2000, in the ancient city of Lykosura, in Arcadia, Greece

• Ψυχογιού, Ελένη

Το κείμενο αποτελεί κομμάτι της μακρόχρονης έρευνας πεδίου για τη συμβολική παρουσία του ονόματος Ελένη στην Ανατολική Μεσόγειο, που μελετώ μέσα από την αρχαία ελληνική και τη νεοελληνική μυθολογία, την προφορική παράδοση, τα μαγικο-θρησκευτικά και θρηνητικά δρώμενα, τις κοσμικές λαϊκές τελετουργίες, τα ιερά τοπία, στη «μακρά διάρκεια». Εδώ γίνεται απόπειρα μιας θρησκειο-ιστορικής και λαογραφικής προσέγγισης της επιτέλεσης ενός σύγχρονου οικογενειακού πανηγυριού μέσα στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας πόλης της Λυκόσουρας, στην Αρκαδία, στο ξωκλήσι Αγιαλένη, στο πλαίσιο της χριστιανικής γιορτής των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης (21 Μάιου 2000).

• Arts

• Λαογραφία

πεδίο, πανηγύρι, τραγούδια, τελετουργία, επιτέλεση, ναός, τοπωνύμιο, Ελένη, Αγιαλένη, Μάης, Λυκόσουρα, ιερό, Δέσποινα

1. Αβραμέα Άννα, 2000, «Η παλαιοχριστιανική και πρωτοβυζαντινή Πελοπόννησος», στο Βούλα Κόντη (επιμ.) Οι μεταμορφώσεις της Πελοποννήσου, 4ος-15οςαι. Επιστήμης Κοινωνία. Ειδικές μορφωτικές εκδηλώσεις, Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, σ. 9-34.—, 2012, Η Πελοπόννησος από τον 4° ως τον 8° αιώνα. Αλλαγές και συνέχεια, μτφρ. Μαργαρίτα Κρεμμυδά, [πρόλογος Ελένη Αρβελέρ, εισαγωγή Ελεωνόρα Κουντουρά], Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης.Αικατερινίδης Γεώργιος Ν., 1999, «Το νερό σε έθιμα λατρευτικού, μαγικού και μαντικού περιεχομένου», στο Το Νερό πηγή Ζωής Κίνησης Καθαρμού, Πρακτικά Επιστημονικής Συνάντησης (Αθήνα 12-14 Δεκ. 1997), Αθήνα: Υπουργείο Πολιτισμού - Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, σ. 42-46.Αλεξάκης Ελευθέριος Π., 2004, «Αναζητώντας τις οικογενειακές δομές στη νεότερη Ελλάδα. Η περίπτωση της πολυπυρηνικής οικογένειας», Επετηρίς του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών 29-30, σ. 35-60.—, 2004Β, «Ανθρωπολογία οίκοι ή λαογραφία; Μια επιστημολογική προσέγγιση», στο Το παρόν του παρελθόντος. Ιστορία, Λαογραφία, Κοινωνική Ανθρωπολογία (Επιστημονικό Συμπόσιο 19-21 Απριλίου 2002), Αθήνα: Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας (ιδρυτής: Σχολή Μωράί'τη), σ. 39-63.—, 2007, Ήπειρος. Εθνογραφικό ημερολόγιο (1981-1983), Αθήνα: Δωδώνη.—, 2010, Ορεινή Στερεά Ελλάδα. Εθνογραφικό ημερολόγιο (1984-1991), Αθήνα: Δωδώνη.—, 2011, Κέα Κυκλάδων. Εθνογραφικό ημερολόγιο (1986-1988), τόμος Α', Αθήνα: Δωδώνη.—, 2012, Κέα Κυκλάδων. Εθνογραφικό ημερολόγιο (1989-1991), τόμος Β' Αθήνα: Δωδώνη.Αλεξάκης Ε. - Κατσιλιέρη Μ. - Οικονόμου Α., (επιμ.), 2004, Όψεις της ανθρωπολογικής σκέψης και έρευνας στην Ελλάδα, Αθήνα: Ελληνική Εταιρεία Εθνολογίας.Ανδρουλάκη Μαρία, 2011, Μουσικός πολιτισμός Ρόδου: όψεις, διαδικασίες, συμπεριφορές. Μια μελέτη της χρήσης και λειτουργίας της μουσικής στην κοινωνία του νησιού. Η περίπτωση του Ασκληπιείου (από τις αρχές του 20ού μέχρι τις αρχές του 21ου αιώνα), Βόλος: Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Σχολή Επιστημών του Ανθρώπου, Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, (αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή).Αυδίκος Ευάγγελος, 2001, «Λαογραφία και προφορική ιστορία: ιστορικό βάθος και νέα δεδομένα», στο Χρυσούλα Χατζητάκη-Καψωμένου, (επιμ.), Ελληνικός Παραδοσιακός Πολιτισμός. Λαογραφία και Ιστορία, Πρακτικά Συνεδρίου στη μνήμη της Άλκης Κυριακίδου-Νέστορος, (Θεσσαλονίκη 6-8 Νοεμβρίου 1998), Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής, σ. 152-158.—, 2007, «Μετατρέποντας κρυμμένους κόσμους σε αφηγήσεις. Ο ερευνητής μεταξύ της σιωπής και της αφήγησης στα ελληνο-βουλγαρικά σύνορα», στο Αυδίκος Ευάγ. Η Θράκη και οι άλλοι. Ιχνηλατώντας τα πολιτισμικά όρια και την ιστορική μνήμη, Αθήνα: Οδυσσέας, σ. 128-142.Alcock Suzan Ε. και Robin Osborne (επιμ.), 1996, Placing the Gods. Sanctuaries and Sacred Space in Ancient Greece, Οξφόρδη: Clarendon Press.Alcock Suzan E., 2011, Αρχαιολογίες του ελληνικού παρελθόντος.Τοπία, μνημεία και αναμνήσεις, μτφρ. Αντουανέττα Καλλεγία, επιμέλεια Τάσος Νικολόπουλος, Αθήνα: Αλεξάνδρεια.Bloch Maurice, 2004, "Ritual and Deference", in Harvey Whitehouse and James Laidlaw (επιμ.), Rituals and Memory. Toward a Comparative Anthropology of Religion, Νέα Υόρκη, Οξφόρδη: Altamira Press, Walnut Greek, Lanham.Blum Richard και Blum Eva, 2005, Η κακιά ώρα. Μαγεία, Τελετουργίες και Προλήψεις της Ελληνικής Υπαίθρου, μτφρ. Αργυρώ Πατσού-Βελούδου, Αθήνα: Αρχέτυπο.Bon Antoine, 1951, Le Péloponnèse byzantin iusqu'à 1204, Παρίσι, Presses Universitaires de France.Borgeaud Philippe, 2001, H Μητέρα των Θεών. Από την Κυβέλη στην Παρθένο Μαρία, μτφρ. Αναστασία Καραστάθη, Μίνα Καρδαμίτσα, επιμ. Μίνα Καρδαμίτσα, Αθήνα: Ινστιτούτο του βιβλίου - Α. Καρδαμίτσα.Bourdieu Pierre, 1999, Γλώσσα και συμβολική εξουσία, μτφρ. Κική Καψαμπέλη, εισαγωγή Νίκος Παναγιωτόπουλος, Αθήνα: Ινστιτούτο του βιβλίου - Α. Καρδαμίτσα.—, 2000, Πρακτικοί Λόγοι για τη θεωρία της δράσης, μτφρ. Ράνια Τουτουντζή, Αθήνα: Πλέθρον.—, 2006, Η αίσθηση της πρακτικής, μετάφραση - επιστημονική θεώρηση Θεόδωρος Παραδέλλης, επίμετρο Κανάκης Λελεδάκης, Αθήνα: Αλεξάνδρεια.Braudel Fernand, 1991, Η Μεσόγειος και ο μεσογειακός κόσμος την εποχή του Φιλίππου Β' της Ισπανίας, τόμος Α', Ο ρόλος του περίγυρου, μτφρ. Κλαίρη Μητσοτάκη, Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος.Burckhardt Jacob [χ.χ.], Οι Έλληνες και οι θεοί τους, μτφρ. Θεόδωρος Λουπασάκης, Αθήνα: Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου.Burkert Walter, 1993, Αρχαία ελληνική θρησκεία. Αρχαϊκή και κλασσική εποχή, μτφρ. Νικ. Π. Μπεζαντάκος - Αφροδίτη Αβαγιανού, φιλολογική επιμέλεια Νικ. Π. Μπεζαντάκος, Αθήνα: Καρδαμίτσα.—, 1997, Ελληνική Μυθολογία και Τελετουργία. Δομή και Ιστορία, μτφρ. Ηλέκτρα Ανδρεάδη, Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης.Chryssanthopoulou V., 2011, "Folklore Theory and Practice in Greece, 1945-1991: The Contribution of the Hellenic Folklore Research Centre of the Academy of Athens", στο Aleksandar Boskovic και Chris Hann (επιμ.), The Anthropological Field on the Margins of Europe, 1945-1991, Max Planck Institute for Social Anthropology, Halle, Germany, 9-10.03.2011, στη σειρά Halle Studies in the Anthropology of Eurasia, vol. 29, Berlin, LIT Verlag, α 97-128.Clader Linda Lee, 1976, Helen. The Evolution from Divine to Heroic in Greek Epic Tradition, Λέιντεν: Lugduni Batatorium E. J. Brill.Collard Α., 1993, «Διερευνώντας την "κοινωνική" μνήμη στον ελλαδικό χώρο», στο Ε. Παπαταξιάρχης - Θ. Παραδέλλης (επιμ.), Ανθρωπολογία και παρελθόν. Συμβολές στην κοινωνική ιστορία της νεότερης Ελλάδας, Αθήνα: Αλεξάνδρεια, σ. 357-389.Connerton Paul, 1989, How societies remember, Κέμπριτζ: Cambridge University Press.Γιαννόπουλου Μιμίκα και Πέτρακα Ελένη, «Τα αγγεία του νερού και η χρήση τους κατά τους δύο τελευταίους αιώνες», στο Το Νερό πηγή Ζωής Κίνησης Καθαρμού, Πρακτικά Επιστημονικής Συνάντησης (Αθήνα 12-14 Δεκεμβρίου 1997), Αθήνα: Υπουργείο Πολιτισμού - Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, σ. 189-200.Γιόστ Μαντλίν, 2007, «Μυστηριακές λατρείες στην Αρκαδία», στο Μ. Β. Κοσμόπουλος (επιμ.), Ελληνικά Μυστήρια. Αρχαιολογία και τελετουργικό των αρχαίων ελληνικών μυστηριακών λατρειών, μτφρ. Ιφιγένεια Σταυροπούλου, επιμέλεια Μαίρη Κεκροπούλου, Αθήνα: Ενάλιος, σ. 263-303.Γκιζέλης Γρηγόρης, 2004, «Όψεις της ανθρωπολογικής σκέψης και έρευνας στην Ελλάδα», στο Αλεξάκης Ε. -Κατσιλιέρη Μ - Οικονόμου Α. (επιμ.), Όψεις της ανθρωπολογικής σκέψης και έρευνας στην Ελλάδα, Αθήνα: Ελληνική Εταιρεία Εθνολογίας.Δαράκη Μαρία, 1997, Ο Διόνυσος και η Θεά Γη, Αθήνα: Δαίδαλος - Ι. Ζαχαρόπουλος. Δίπτυχα της Εκκλησίας της Ελλάδος. Κανονάριον — Επετηρίς, Έκδοσις της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, 2001.Δουκέλλης Παναγιώτης Δ., 2005 (επιμ.), Το ελληνικό τοπίο. Μελέτες ιστορικής γεωγραφίας και πρόσληψης του τόπου, Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της «Εστίας» Ι.Δ. Κολλάρου & Σιας Α.Ε.Dubisch Jill, 2000, Το θρησκευτικό προσκύνημα στη σύγχρονη Ελλάδα: Μια εθνογραφική προσέγγιση, μτφρ. Διόνα Μούστρη, Αθήνα: Αλεξάνδρεια.—, 2004, «Σε διαφορετικό τόπο: ο ανθρωπολόγος ως προσκυνητής», στο Αλεξάκης Ε-Κατσιλίερη Μ. - Οικονόμου, Α. (επιμ.), Όψεις της ανθρωπολογικής σκέψης και έρευνας στην Είΐάδα, Αθήνα: Ελληνική Εταιρεία Εθνολογίας, σ. 221-244.Economou Andromachi, 2014, «The narrative of place, the place of narrative. Toponymie narratives and the making of place names in Continental Greece» στο Narratives Across Space and Time: Transmissions and Adaptations, Proceedings of the 15th Congress of the International Society for folk narrative research, Αθήνα, 21-27 Ιουνίου 2009, οργάνωση ISFNR - Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, Publications of the Hellenic Folklore Research Centre -31, σ. 273-285.Fallmerayer Jac. Phil., 1984, Περί της καταγωγής των σημερινών Ελλήνων, μτφρ. – παρουσίαση Π. Ρωμανός, Αθήνα: Νεφέλη.—, 2002, Ιστορία της χερσονήσου του Μωριά κατά το Μεσαίωνα. Πρώτο μέρος, εισαγωγή -μετάφραση - πραγματολογικά Παντελής Σοφτζόγλου, Αθήνα: Μεγάλη Πορεία.Gasparo Giulia Sfameni, 1985, Sociology and mystic aspects in the cult ofCybele and Attis, Λέυντεν, E. J. Brill.Herzfeld Michael, 1998, Η Ανθρωπολογία μέσα από τον καθρέφτη. Κριτική εθνογραφία της Ελλάδας και της Ευρώπης, μτφρ. Ράνια Αστρινάκη, εισαγωγή Ευθύμιος Παπαταξιάρχης, Αθήνα: Αλεξάνδρεια.—, 2002, Πάλι Δικά Μας. Λαογραφία, Ιδεολογία και η Διαμόρφωση της Σύγχρονης Ελλάδας, μτφρ. Μαρίνος Σαρηγιάννης, Αθήνα: Αλεξάνδρεια.Hodder Ian, 2002, Διαβάζοντας το παρελθόν. Τρέχουσες ερμηνευτικές προσεγγίσεις στην αρχαιολογία, εισαγωγή Κώστας Κωτσάκης, μτφρ. Π. Μουτζουρίδης - Κ. Νικολέντζος - Μ. Τσούλη, Αθήνα: Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου.Hughes Bethany, 2005, Helen of Troy. Goddess, Princess, Whore, Νέα Υόρκη: Alfred A. Knopf.Ζακυθηνός Δίον. Α., 1945, Οι Σλάβοι εν Ελλάδι. Συμβολαί εις την ιστορίαν του μεσαιωνικού Ελληνισμού, Αθήναι: Αετός.Η Πελοπόννησος. Χαρτογραφία και ιστορία, Ι6ος-Ι8ος αιώνας, Κατάλογος της έκθεσης Αθήνα 2006, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αρχείο Χαρτογραφίας του Ελληνικού ΧώρουΉμελλος Στέφανος, 2007, «Οι περιπέτειες της Δήμητρας, λατρευτικού αγάλματος του ιερού της Ελευσίνας, Ο Μέντωρ 85, σ. 311- 353.Ήμελλος Στέφανος - Αικατ. Πολυμέρου-Καμηλάκη, 1983, Παραδοσιακός υλικός βίος του ελληνικού λαού (ερωτηματολόγιο), Αθήνα, Δημοσιεύματα του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας, Ακαδημία Αθηνών, αρ. 17.Θέμελης Πέτρος - Βούλα Κόντη, 2002 (επιμ.), Πρωτοβυζαντινή Μεσσήνη και Ολυμπία. Αστικός και αγροτικός χώρος στη Δυτική Πελοπόννησο, έκδ. Εταιρεία Μεσσηνιακών Αρχαιολογικών Σπουδών-Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών/Ε.Ι.Ε., Αθήνα.Κάβουρας Παύλος, 2002, «Το παρελθόν του παρόντος. Από την εθνογραφία και την επιτέλεση της μουσικής στην επιτέλεση της μουσικής εθνογραφίας», στο Το παρόν του παρελθόντος. Ιστορία, Λαογραφία, Κοινωνική Ανθρωπολογία (επιστημονικό Συμπόσιο 19-21 Απριλίου 2002), Αθήνα: Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας (ιδρυτής: Σχολή Μωραΐτη), σ. 307-349.—, 2010, «Φολκλόρ και παράδοση. Όψεις και μετασχηματισμοί ενός νεωτερικού ιδεολογικού μορφώματος», στο Π. Κάβουρας (επιμ.), Φολκλόρ και παράδοση. Ζητήματα ανα-παράστασης και επιτέλεσης της μουσικής και του χορού, Αθήνα: Νήσος, σ. 29-85.Κανελλάκης Κωνσταντίνος Ν., 1890, Χιακά ανάλεκτα: ήτοι συλλογή ηθών, εθίμων, παροιμιών, δημωδών ασμάτων, αινιγμάτων, L•ξιλoγίoυ, ιστορικών και ά)1ων χειρογράφων, χρυσοβούλλων, σιγιλλίων κλπ., εν Αθήναις.Καρασταμάτη-Ρωμαίου Ελένη, 1980, Η ποδιά της Καραγκούνας, Ναύπλιο: Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.Κοβάνη Ελένη, 2002, Λιμνών Αποξηράνσεις: μελέτη αειφορίας και πολιτιστικής ιστορίας, Αθήνα: Εθνικό Κέντρο κοινωνικών Ερευνών.Κόντη Βούλα, 2000, «Η βυζαντινή Πελοπόννησος», στο Βούλα Κόντη, (επιμ.), Οι μεταμορφώσεις της Πελοποννήσου. 4ος-15ος αι., Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Επιστήμης Κοινωνία. Ειδικές μορφωτικές εκδηλώσεις, σ. 35-58.—, (επιμ.) 2004, Ο μοναχισμός στην Πελοπόννησο. 4υς-15οςαι., (επιμ.), Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών.Κουμπουρλής Γιάννης, 2005, «Η ιδέα της ιστορικής συνέχειας του ελληνικού έθνους στους εκπροσώπους του ελληνικού Διαφωτισμού: η διαμάχη για το όνομα του έθνους και οι απόψεις για τους αρχαίους Μακεδόνες και τους Βυζαντινούς», Δοκιμές 13-14, Άνοιξη 2005, σ. 137-191.Κουρουνιώτης Κ., 1911, Κατάλογος του Μουσείου Λυκόσουρας, Βιβλιοθήκη Αρχαιολογικής Εταιρείας, εν Αθήναις: τύποις Π. Δ. Σακελλαρίου.Κρεμμυδάς Βασίλης Ν., 1972, Το εμπόριο της Πελοποννήσου στο 18" αιώνα (1715-1792) με βάση τα γαλλικά αρχεία, Αθήνα.—, 1980, Συγκυρία και εμπόριο στην προεπαναστατική Πελοπόννησο (1731-1821), Αθήνα: Θεμέλιο.—, 2004, Το καριοφίλι και το γρόσι. Στεριανές οικονομικές πραγματικότητες στη Νότια Πελοπόννησο (1750-1850), Αθήνα: Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος - Ιστορικό Αρχείο. \Κυριακίδου-Νέστορος Άλκη, 1978, Η θεωρία της ελληνικής λαογραφίας. Κριτική Ανάλυση, Αθήνα: Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας/Σχολή Μωραΐτη.Κυρτάτας Δημήτρης Ι., 2002, Κατακτώντας την Αρχαιότητα. Ιστοριογραφικές Διαδρομές, Αθήνα: Πόλις.Λαμπροπούλου Άννα - Πανοπούλου Αγγελική, 2000, «Η Φραγκοκρατία και το Δεσποτάτο του Μορέως», στο Κόντη Βούλα (επιμ.) Οι μεταμορφώσεις της Πελοποννήσου. 4ος-15ος αι., Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Επιστήμης Κοινωνία, Ειδικές μορφωτικές εκδηλώσεις, σ. 59-87.Λεκατσάς Παναγής, 2008, Το κάλεσμα της θεονόφης. Το ψυχολογικό και μυητικό πλέγμα του ιερού γάμου, Αθήνα: Καστανιώτης.Λιντερμάγερ Ορέστης, 2000, «Η Ελλάδα και οι "άλλοι": Δύση, Σλάβοι, Τούρκοι, με αφορμή το ανθρωπολογικό έργο του Michael Herzfeld», Εθνολογία 6/7 (1998-1999), σ. 359-439.—, 2013, «Συγκρητιστικές θρησκείες στη Μεσόγειο: Η αράχνη ταραντούλα και ο χριστιανός άγιος Απόστολος Παύλος από την Ύστερη Αρχαιότητα μέχρι σήμερα», Εθνολογία 15 (2011-2012), σ. 243-290.Λουκάτος Δημήτριος Σ., 1981, Τα καλοκαιρινά, Αθήνα: Φιλιππότης.Λουτζάκη Ρένα, 1999: «Ο Σύλλογος ως χώρος χορευτικής δραστηριότητας», στο συλλογικό τόμο Μουσικές της Θράκης. Μια διεπιστημονική προσέγγιση: Έβρος, Αθήνα: Σύλλογος Οι Φίλοι της Μουσικής - Ερευνητικό Πρόγραμμα «Θράκη» (με ένα δίσκο πυκνής εγγραφής), σ. 209-268.Μαδιανού-Γκέφου Δήμητρα, 1998, (επιμ.), Ανθρωπολογική Θεωρία και Εθνογραφία. Σύγχρονες Τάσεις, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα..Μακρυδημήτρης Αθανάσιος Αντωνίου, 2005, Από το Θρύο στο σημερινό Επιτάλιο. Η ιδιαιτέρα μας στα πλαίσια της εθνικής μας ιστορίας, Επιτάλιο: Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Βώλακος.Μαλτέζου Χρύσα Α., 1999, (γενική εποπτεία), Οι περιθωριακοί στο Βυζάντιο, Πρακτικά Ημερίδας (9 Μαΐου 1992), Αθήνα: Ίδρυμα Γουλανδρή-Χόρν (β' έκδοση).Μέγας Γεώργιος Α., 1939, Ζητήματα Ελληνικής Λαογραφίας, Επετηρίς του Λαογραφικού Αρχείου, (Ανάτυπον), σ. 102-144.Μερακλής Μιχάλης, 2002, «Συνηγορία της λαογραφίας», στο Το παρόν του παρελθόντος. Ιστορία, Λαογραφία, Κοινωνική Ανθρωπολογία (επιστημονικό Συμπόσιο 19-21 Απριλίου 2002), Αθήνα: Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας (ιδρυτής: Σχολή Μωραΐτη), σ. 113-128.Μηλιαράκης Δ., 1892, «"Μεσσαριά". Ιστορικαί έρευναι περί του ονόματος τούτου ως γεωγραφικού », Δελτίον Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας 4, σ. 423-74.Μπάουμαν Έλμουτ, 1999, Η ελληνική χλωρίδα στο μύθο, στην τέχνη, στη λογοτεχνία, απόδοση στα ελληνικά Πέτρος Μπρούσαλης, Αθήνα: Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσεως (β' έκδ.).Μπαμπινιώτης Γεώργιος Δ., 1998, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας με σχόλια για τη σωστή χρήση των λέξεων: ερμηνευτικό, ετυμολογικό, ορθογραφικό, συνωνύμων - αντιθέτων, κυρίων ονομάτων, επιστημονικών όρων, ακρωνυμίων, Αθήνα: Κέντρο Λεξικογραφίας.Μπενβενίστε Ρ. - Παραδέλλης Θ., 1999, (επιμ.), Διαδρομές και τόποι της μνήμης. Ιστορικές και ανθρωπολογικές προσεγγίσεις (Πρακτικά επιστημονικής Συνάντησης στο τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Φεβρουάριος 1995), Αθήνα: Αλεξάνδρεια.Meagher Robert Emmet, 1995, Helen. Myth, Legent, and the Culture of Misogyny, Νέα Υόρκη: Contiuum.Νακρατζάς Γεώργιος, 1992, Η στενή εθνολογική συγγένεια των σημερινών Ελλήνων, Βουλγάρων και Τούρκων. Ήπειρος-Νότια Ελλάδα, Θεσσαλονίκη.Νιτσιάκος Βασίλης, 2004, «Για τη λαογραφία και την κοινωνική ανθρωπολογία, ξανά», στο Αλεξάκης Ε. - Κατσιλιέρη Μ. - Οικονόμου Α. (επιμ.), Όψεις της ανθρωπολογικής σκέψης και έρευνας στην Είλάδα, Αθήνα: Ελληνική Εταιρεία Εθνολογίας.Ντούρου-Ηλιοπούλου Μαρία, 2005, Το φράγκικο πριγκηπάτο της Αχαΐας. Ιστορία, Οργάνωση, Κοινωνία, Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Βάνιας.Nilsson Martin P., 1998, Η πίστη των Ελλήνων, μτφρ. Ι. Κ. Μαζαράκης-Αινιάν, Αθήνα-Γιάννινα: Δωδώνη.Nixon Lucia, 2006, Making a Landscape Sacred. Outlying Churches and Icon Stands in Sphakia, Southwestern Crete, Οξφόρδη: Oxbow Books.Οικονόμου Ανδρομάχη, 2013, «Τόπος, τοπίο, τοπωνύμιο. Θεωρητικά σχόλια με αφορμή εθνογραφικά παραδείγματα», Εθνολογία 15 (2011-2012), σ. 91-107.Ολάγια Πέδρο, 2005, Ευδαίμων Αρκαδία. Η σαγήνη ενός μύθου στον πολιτισμό της Δύσης, φιλολογική και επιτόπια έρευνα Rozario Carrillo, εν Αθήναις: Εκδόσεις Road.Ορλάνδος Αναστάσιος Κ., 1967-1968, Η αρκαδική Αλίφειρα και τα μνημεία της, εν Αθήναις: Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, αρ. 58.Ong Walter J., 1997, Προφορικότητα και Εγγραματοσύνη, μτφρ, Κώστας Χατζηκυριάκου, επιμ. Θεόδωρος Παραδέλλης, Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.Οττο Walter F., 1991, Διόνυσος. Μύθος και λατρεία, εισαγωγή - μτφρ. Θεόδωρος Λουπασάκης, Αθήνα: Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου.Παναγιωτόπουλος Βασίλης, 1985, Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. Ι30ς-Ι8ος αιώνας, Αθήνα: Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος, Ιστορικό Αρχείο.ΠαπαδίτσαςΔ. Π. -Λαδιά Ελένη, 2005, Ομηρικοί Ύμνοι (κείμενο, μετάφραση, σχόλια), Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της «Εστίας».Παπαταξιάρχης Ε., 1998, «Εισαγωγή. Εθνογραφία και Αυτογνωσία», στο Michael Herzfeld, Η Ανθρωπολογία μέσα από τον καθρέφτη. Κριτική εθνογραφία της Ελλάδας και της Ευρώπης, μτφρ. Ράνια Αστρινάκη, Αθήνα: Αλεξάνδρεια, σ. xxvi-xxvii.—, 2002, «Το παρελθόν ενώνει όσο και χωρίζει. Η ανθρωπολογία ανάμεσα στην Ιστορία και τη Λαογραφία», στο Το παρόν του παρελθόντος. Ιστορία, Λαογραφία, Κοινωνική Ανθρωπολογία (επιστημονικό Συμπόσιο 19-21 Απριλίου 2002), Αθήνα: Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας (ιδρυτής: Σχολή Μωραΐτη), σ. 65-75.Παπαχατζής Νικ. Δ., 1999, Παυσανίου Ελλάδος Περιήγησις. Αχαϊκά και Αρκαδικά (εισαγωγή ~ αποκατάσταση κειμένου - μετάφραση - σημειώσεις), Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών Α.Ε.Παπαχριστοφόρου Μαριλένα, 2008, «Αφηγηματικότητα, χώρος, σύμβολα: συνομιλώντας μ'ένα νησιωτικό τοπίο», στο Αλεξάκης Ε., Βραχιονίδου Μ., Οικονόμου Α. (επιμ.), Ανθρωπολογία και Συμβολισμός στην Ελλάδα, Αθήνα: ΕλληνικήΕταιρεία Εθνολογίας, σ. 283-307.—, 2013, Μύθος, λατρεία, ταυτότητες «στο νησί της Καλυψώς», Αθήνα: Παπαζήσης.Παραδέλλης Θεόδωρος, 1999, «Ανθρωπολογία της μνήμης», στο Ρ. Μπενβενίστε - Θ. Παραδέλλης (επιμ.), Διαδρομές και τόποι της μνήμης. Ιστορικές και ανθρωπολογικές προσεγ γίσεις (Πρακτικά επιστημονικής Συνάντησης στο τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Φεβρουάριος 1995), Αθήνα: Αλεξάνδρεια, σ. 27-58.Παρασκευόπουλος Γερμανός, 1989, «Τα νάΐκά της Ιεράς Μητροπόλεως Ηλείας και Ωλένης», στο Πρακτικά Β ' Τοπικού Συνεδρίου Ηλειακών Σπουδών (Αμαλίας 13-15 Νοεμβρίου 1987), Αθήναι: Εταιρεία Πελοποννησιακών Σπουδών, σ. 33-48.Παττίχης Α., 1978, Ευριπίδου Ελένη. Εισαγωγή - κείμενον - μετάφρασις - κριτικόν υπόμνημα - σχόλια, Αθήναι: Ακαδημία Αθηνών.Πολίτης Νικόλαος Π, 1980-1985, «Ήσκιος», Λαογραφικά Σύμμεικτα Δ', εν Αθήναις: Ακαδημία Αθηνών, Δημοσιεύματα του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας, αρ. 15, σ. 506-508.Πολυμέρου-Καμηλάκη Αικατερίνη, 1999, «Πηγές, υδραγωγεία, οικισμοί. Βίοι παράλληλοι στην ιστορία και στις παραδόσεις», στο Το Νερό πηγή Ζωής Κίνησης Καθαρμού, Πρακτικά Επιστημονικής Συνάντησης (Αθήνα 12-14 Δεκ. 1997), Αθήνα: Υπουργείο Πολιτισμού -Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, σ. 171-188.Πολυμέρου-Καμηλάκη Αικατερίνη - Ποτηρόπουλος Παρασκευάς - Καμηλάκης Παναγιώτης, (επιμ.), 2012,0 Νικόλαος Γ. Πολίτης και το Κέντρον Ερεύνης της Ελλ.ηνικής Λαογραφίας.Πρακτικά Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου, Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών, Δημοσιεύματα Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας αρ. 23, τόμ. Α', Β'.Πίκουλας Γ. Α., 2001, Λεξικό των οικισμών της Πελοποννήσου. Παλιά και νέα τοπωνύμια,. Αθήνα: Horos.Pscychogiou Eleni, 2012, "From the temple of Athena to the thresing floor of Agialeni: a diachronic narration written in the sacred landscape of Alifeira", ανακοίνωση στο 3 ο CSPS International Conference: Sacred Landscapes in the Péloponnèse from Prehistory to Post-Byzantine Times, Σπάρτη, 30 Μάρτ. - 1 Απριλ. 2012 (υπό έκδοση).Ricoeur Paul, 1990, Η αφηγηματική λειτουργία, μτφρ. Βαγγέλης Αθανασόπουλος, Αθήνα: Καρδαμίτσα.Σακελλαρίου Μιχαήλ Β., 1978, Η Πελοπόννησος κατά την δευτέραν Τουρκοκρατίαν (1715- 1821), (ανατύπωση), Αθήνα: Ερμής.Σβορώνος Νίκος Γ., 2004, Το ελληνικό έθνος. Γένεση και διαμόρφωση του νέου Ελληνισμού, Προλεγόμενα Σπ. Ασδραχάς, φιλολογική επιμέλεια Νάσος Βαγενάς, Αθήνα: Πόλις.Σηφάκης Γρηγόρης Μ., 2002, «Λαογραφία, ανθρωπολογία και ιστορία ή τα ετερώνυμα που δεν έλκονται», στο Το παρόν του παρελθόντος. Ιστορία, Λαογραφία, Κοινωνική Ανθρωπολογία (επιστημονικό Συμπόσιο 19-21 Απριλίου 2002), Αθήνα: Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας (ιδρυτής: Σχολή Μωράΐτη), σ. 13-35.Σκουτέρη-Διδασκάλου Ελεωνόρα, 2012, «Η πίστη του ονόματος στο έργο. Η λαογραφία του Ν. Γ. Πολίτη ως δεδομένο και ως ζητούμενο», στο Αικατερίνη Πολυμέρου-Καμηλάκη -Παρασκευάς Ποτηρόπουλος - Παναγιώτης Καμηλάκης, (επιμ.), Ο Νικόλαος Γ. Πολίτης και το Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας. Πρακτικά Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου, Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών, ΔημοσιεύματαΚέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας αρ. 23, τ. Β', σ. 867-912.Sinn Ulrich, 2002, «Ειδωλολάτρες προσκυνητές, αθλητές και χριστιανοί. Η εξέλιξη της Ολυμπίας στην ύστερη αρχαιότητα», στο Θέμελης Πέτρος Γ. - Κόντη Βούλα (επιμ.), Πρώτο βυζαντινή Μεσσήνη και Ολυμπία. Αστικός και αγροτικός χώρος στη Δυτική Πε λοπόννησο (Πρακτικά του Διεθνούς Συμποσίου, Αθήνα 29-30 Μαΐου 1998), Αθήνα: Εταιρεία Μεσσηνιακών Αρχαιολογικών Σπουδών - Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών, σ. 189-194.Σπυριδάκης Γεώργιος, 1962, Οδηγίαι προς σνλλογήν λαογραφικής ύλης, Εν Αθήναις, Ακαδημία Αθηνών.Skutsch Otto, 1987, "Helen, her Name and Nature", Journal of Hellenic Studies 107, σ. 188-103.Stewart Charles, 1991, Demons and the Devil. Moral Imagination in Modern Greek Culture, Princeton University Press.Stewart Charles & Shaw Rosalie, 1994 (επιμ.), Syncretism/Anti-syncretism. The politics of Religious Synthesis, Λονδίνο και Νέα Υόρκη: Routledge.Τερζοπούλου Μιράντα - Ψυχογιού Ελένη, 1993, «Ρόλοι φύλων και σχέσεις συγγένειας μέσα απ' τα γαμήλια τραγούδια», Revue des Etudes Neo-Helleniques Π/1-2, σ. 89-124.—, 1993 Α, «"Άσματα" και τραγούδια. Προβλήματα έκδοσης δημοτικών τραγουδιών», Εθνολογία 1 (1992), σ. 143-165.—, 2002, «Ψηφιακή Βάση Δεδομένων για την Εθνική Μουσική Συλλογή του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών», στο Εκδοτικά προβλήματα και απόψεις,. Θεωρία και Πρακτική. Πρακτικά Συνεδρίου στη μνήμη του Γ. Π. Σαββίδη, (Αθήνα, 15-17 Ιουνίου 2000), Αθήνα: Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, σ. 65-71.—, 2004, «Ψηφιακή Βάση Δεδομένων για την Εθνική Μουσική Συλλογή του Κέντρου Λαογραφίας », Επετηρίς του Κέντρου Ερεύνης της Ελλ,ηνκής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών 29-30 (1999-2003), σ. 61-74.Τουντασάκη Ειρήνη, 2003, «Ανθρωπολογία και λαογραφία: Από την εκατέρωθεν αδιαφορία στην υπό όρους αναγνώριση αμοιβαίων οφελημάτων», Δοκιμές 11-12, σ. 7-63.Τσενόγλου Ελένη Στ., 1993, «Η "αθέατη" διάσταση του χώρου», Εθνολογία 2, σ. 59-90.Τσοτσορός Στάθης, 1986, Οικονομικοί και κοινωνικοί μηχανισμοί στον ορεινό χώρο. Γορτυνία (1715-1828), Αθήνα: Εμπορική Τράπεζα Ελλάδος, Ιστορικό Αρχείο.Τρανός Μιχαήλ, 1915, «Αρκαδικά τραγούδια συλλεχθέντα υπό Μιχαήλ Τρανού», Λαογραφία Ε', σ. 154.Yalom Irvin, 2003, Θρησκεία και Ψυχιατρική, μτφρ. Ευαγγελία Ανδριτσάνου - Γιάννης Ζέρβας, Αθήνα: Άγρα.Φλούδας Νικόλαος Ι., 1963, Βυζικώτικα. Ήτοι: γεωγραφία- τοπογραφία -χωρογραφία –λαογραφία - αρχαιολογία - ιστορία Βυζικίου Γορτυνίας, τ. Α'-Ε', Αθήναι.Χαμηλάκης Γιάννης, 2007, Το έθνος και τα ερείπια του. Αρχαιότητα, αρχαιολογία και εθνικό φαντασιακό στην Ελλάδα, μτφρ. Νεκτάριος Καλαϊτζής, Αθήνα: Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου,.Χρήστου Χρύσανθος, 1960, Αρχαία Σπάρτη. Σύντομος οδηγός για την ιστορία, τα μνημεία και το μουσείο της, Σπάρτη.Vernier Bernard, 2001, Η κοινωνική γένεση των αισθημάτων. Πρωτότοκοι και υστερότοκοι στην Κάρπαθο, μτφρ. Ευγενία Τσελέντη, εισαγωγή Εύα Καλπουρτζή, επιστημονική θεώρηση Ευθύμιος Παπαταξιάρχης, Αθήνα: Αλεξάνδρεια.Vigarello Georges, 2001, Ιστορία του βιασμού. 160ς - 20°ς αιώνας, μτφρ. Λία Βουτσοπούλου, Αθήνα: Αλεξάνδρεια.Ψυχογιός Δημήτρης Κ., 1986, «Συμβολή στη μελέτη των δημογραφικών φαινομένων του 19ου αιώνα», Επιθώρηση Κοινωνικών Ερευνών 63, σ. 133-200.—, 1987, Προίκες, φόροι, σταφίδα και ψωμί. Οικονομία και οικογένεια στην αγροτική Ελλάδα του 19ου αιώνα, Αθήνα: Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών.—, 1994, Το ζήτημα των εθνικών γαιών, Αθήνα: Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος. Ψυχογιού Ελένη (βλ. και στην ιστοσελίδα fiestaperpetuablogspot.com, και psychogioublogspot. com, τις αναρτήσεις: Περιηγητικά-ταξιδιωτικά: «Στα ίχνη της Ελένης/Αγιαλένης», «Νεοελληνική Μυθολογία»).—, 1993, «Ο κύκλος που δεν έκλεισε ακόμη», εφημ. Το Βήμα, 20/6/93, σ. Β4.—, 1998, «Εξεκίνησες και πάεις για να φύγεις... Ο θάνατος ως διάβαση σ' ένα γορτυνιακό μοιρολόι», Εθνογραφικά 11, σ. 77-109.—, 1999, «Κρατεί ν'ου δέντρους τη δρουσιά, κρατεί κι ου νιος την κόρη...: Η συμβολική και μαγική σημασία του νερού στην τελετουργία του γάμου μέσα από τα τραγούδια», στο Το Νερό πηγή Ζωής Κίνησης Καθαρμού, Πρακτικά Επιστημονικής Συνάντησης (Αθήνα 12-14 Δεκ. 1997), Αθήνα: Υπουργείο Πολιτισμού - Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, σ. 47-63.—, 2000, «Νανουρίσματα-ταχταρίσματα: λειτουργίες του λόγου στην τελετουργία της γέννησης », Εθνολογία 6-7 (1998-1999), σ. 193-271.—, 2001, «Το αλώνι της Αγιαλένης», εφημ. Καθημερινή της Κυριακής, 4/3/, ένθετο Επτά Ημέρες, σ. 32-34.—, 2003, «Η πόλη θυμάται αγρυπνώντας. Εαρινά δρώμενα στη Βόνιτσα: λατρευτικές πρακτικές και συλλογική μνήμη», στο Μπάδα Κωνσταντίνο (επιμέλεια), Η μνήμη του επαρχιακού αστικού τόπου και τοπίου: το Αγρίνιο μέχρι τη δεκαετία του '60, (Πρακτικά Ημερίδας, 23 Σεπτεμβρίου 2000), Αγρίνιο: Παν/μιο Ιωαννίνων - Μεταίχμιο - Δήμος Αγρινίου, σ.77-115.—, 2004, «Για την "Ελένη" και το Μάη», εφημερίδα Κυριακάτικη Αυγή 20/5/2004, ένθετο Αναγνώσεις, σ. 28-29 (αναδημοσίευση από την εφημερίδα Ελεύθερο Βήμα της Ηλείας, 17/5/2004, σ. 20-21).—, 2004Α, «Η εθνοτική ετερότητα ως δήλωση μεταφυσικής παρουσίας στα τελετουργικά τραγούδια: Ελμάζαγας και Ελένη», στο Αραβικός και Ισλαμικός Κόσμος. Ιστορία, Πολιτισμός, Σχέσεις με τον Ελληνισμό (Πρακτικά Iου Διεθνούς Συνεδρίου Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών: Λάμπεια Ηλείας, 19-21 Σεπτ. 2003), Journal of Oriental and African Studies, volume 13, σ. 233-276.—, 2008, «Μαυρηγή» και Ελένη. Τελετουργίες θανάτου και Αναγέννησης, Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών, Δημοσιεύματα του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας, αρ. 24.—, 2008Α, «Συνομιλώντας με τον Δημήτρη Λουκάτο στο λαογραφικό χώρο και χρόνο: το πανηγύρι του "άγιου Κωσταντίνου" [και Ελένης] στον Καραβάδο», στο Ο ΔημήτριοςΣ. Αουκάτος και η Ελληνική Λαογραφία, Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών, Δημοσιεύματα του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας, αρ. 27, σ. 197-244.—, 2009, "Memory and narrative in carnival mimic representations in Nedussa, Messinia, Greece", ανακοίνωση στο15ο Συνέδριο της Διεθνούς Εταιρείας Λαϊκής Αφηγηματολογικής Έρευνας (ISFNR): Οι αφηγήσεις στο χώρο και στον «χρόνο: μετάδοση και προσαρμογές (Narratives Across Space and Time: Transmissions and Adaptations), Αθήνα, 21-27 Ιουνίου 2009, οργάνωση ISFNR - Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, υπό έκδοση.—, 2009Α, «Λατρευτική μνήμη και λαϊκή αφηγηματική παράδοση: εντοπίζοντας τα ίχνη της Ελένης/Αγιαλένης στην Άνω Μεσσηνία», ανακοίνωση στο Συνέδριο της Εταιρείας Μεσσηνιακών Σπουδών: «Άνω Μεσσηνία. Ιστορία και πολιτισμός» (19-21 Νοεμβρ. 2009), υπό έκδοση στην Επετηρίδα του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας, αρ. 33.—, 2010, «Το πανηγύρι της Παναγίας της Λάμιας στα Διλινάτα, στο πλαίσιο της "μεγάλης αφήγησης" για την Μητέρα-Γη (εθνογραφικό ημερολόγιο επιτόπιας έρευνας)», Κυμοθόη 20, σ. 163-199.—, 2011, "Mycenaean and Modern Rituals of Death and Resurrection: Comparative Data based on a Krater from Hagia Triada, Elis", στο Lena Cavanagh, William Cavanagh and James Roy (επιμέλεια), Honouring the Dead in the Péloponnèse. Proceedings of the conference held at Sparta 23-25 April 2009, Nottingham University, Center of Spartan and Peloponnesian Studies, CSPS On Line Publications 2, prepared by Sam Farnham, σ 613-642.—, 2011 Α, «"Γέροι" και "Γενίτσαροι", θρησκευτικές θιασικές ομάδες στη ΒΔ Πελοπόννησο: συμβολή στην ερμηνεία των δρώμενων και στην ιστορία του λαϊκού φαντασιακού», ανακοίνωση στην Επιστημονική Ημερίδα: «Διαβατήρια και ευετηριακά δρώμενα. Παλαιές μορφές - σύγχρονοι προβληματισμοί - νέες ερμηνείες», οργάνωση Δήμος Θηβαίων, ΚΕΕΛ Ακαδημίας Αθηνών, Παραδοσιακός Σύλλογος «Ο Βλάχικος Γάμος», Θήβα 23/9/ 2011, (υπό έκδοση).—, 2012, «Οι συλλογές λαογραφικού υλικού. Παράλληλα κείμενα από την Ηλεία», στο Αικατερίνη Πολυμέρου-Καμηλάκη - Παρασκευάς Ποτηρόπουλος - Παναγιώτης Καμηλάκης, (επιμ.), Ο Νικόλαος Γ. Πολίτης και το Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας Πρακτικά Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου, Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών, Δημοσιεύματα Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας αρ. 23, τ. Β', σ. 1045-1080.—, 2013, «Από το "φάντασμα" της Ελένης του Ευριπίδη στη "Λάμια" και τ' ανάπαλιν: ανιχνεύοντας τη χρήση λαϊκών μύθων στη δραματουργία», στο Λαϊκός πολιτισμός και έντεχνος λόγος (ποίηση - πεζογραφία - θέατρο), Πρακτικά διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου (Αθήνα 8-12 Δεκεμβρίου 2010), επιμέλεια ύλης - επιστημονική επιμέλεια Γιώργος Βοζίκας, Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών, Δημοσιεύματα Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας, αρ. 30, τόμος Β', σ. 657-679.West M. L., 1975, The Immortal Helen, An Inaugural Lecture delivered on 30 April 1975, Λονδίνο: Bedford College, University of London.